Витамин Д – сончев пријател на детското здравје

Витаминот Д е еден од најважните витамини за човековото тело. Често го нарекуваат сончев витамин затоа што телото го создава кога кожата е изложена на сончева светлина. Тој, всушност, не е типичен витамин – тоа е хормон што влијае врз многу функции во организмот. Иако телото може да го произведе само, понекогаш тоа не е доволно, особено кај децата кои не поминуваат многу време на сонце или кои живеат во подрачја каде што има малку сончеви денови. За улогата на витаминот Д во детската возраст „Мама не си сама“ разговараше со д-р Македонка Глигорова, специјалист по педијатрија во ПЗУ „Педијатрика Бамби“.       

Витаминот Д претставува липосолубилен витамин, односно витамин што се раствара во масти. Овие витамини се скаладираат во телото на човекот и создаваат резерви, за разлика од хидросолубилните витамини, кои се раствoрливи во вода и не се складираат во човековиот организам, туку се исфрлаат преку урината. Тој е потребен во организмот од раѓањето. Бидејќи неговата количина кај новороденото е многу мала, и во мајчиното млеко е задолжителна супституцијата. Овој витамин е значаен за искористување на калциумот од храната (млекото) и за негова правилна распределба во коските на бебето. Главната цел на давањето витамин Д кај бебињата е превенција од рахитис (болест на меките коски), поточно правилна минерализација на коските и раст и развој на коскеното ткиво. Витаминот Д, исто така, учествува во градењето здрав имунолошки систем кај децата бидејќи рецепторите за витаминот се присутни во повеќето клетки од нашето тело, вклучувајќи ги и клетките на природниот имунолошки систем. Супституцијата на витаминот Д е потребна во текот на првите години од животот на детето (според новите препораки, континуирано во првите три години од животот), а потоа задолжително да се зема во зимскиот период во текот на целото детство, советува педијатарот д-р Глигорова.

Кои се изворите на витамин Д?

Дел од витаминот Д се добива преку изложеноста на сончевите зраци и преку исхраната, но најдоброто и најсигурно внесување на витаминот е преку негова супституција (земање во вид на капки или таблети), објаснува педијатарот.

Последните истражувања покажуваат дека постои чест недостиг од витамин Д кај малите деца. Тоа се должи, пред сѐ, на недоволната изложеност на сонце (УВ-светлина). Кога ултравиолетовата светлина од сонцето продира во кожата на детето, се предизвикува хемиска реакција при која се генерира витамин Д. Тој е т.н. ендоген витамин Д, кој човековото тело е способно само да го произведе од холестеролот со помош на УВ-зрачењето. Овие форми треба да се активираат преку два степена на хидроксилација во црниот дроб и во бубрезите, каде што најпосле се добива активната форма 1,25-дихидроксихолекалциферол.

Во летниот период потребни ни се околу 10 до 15 минути изложеност на сончева светлина за да се задоволат дневните потреби. Но, овде во обзир треба да се земат и кремовите со заштитен фактор кои се ставаат на лицето и на телото на детето, а кои обично имат висока заштита од УВ-зраците, како и облеката на детето, така што самите зраци тешко продираат до кожата и не се искористуваат целосно.

Во зимскиот период потребни се најмалку 2 часа изложеност директно на сонце за да се добие потребната дневна доза, посочува специјалистот по педијатрија д-р Македонка Глигорова.

Која храна содржи витамин Д?

Според педијатарот, следните намирници се богати со витамин Д:

- рибино масло, масни риби (лосос, туна, сардина, скуша...);

- жолчка од јајце, масло од црниот дроб на бакаларот, а, исто така, во мали количини го има и во говедскиот црн дроб;

- добар извор на ергокалцифероли се и печурките (шитаке, шампињони, лисичаки) и квасецот.

Денес токму овие две форми се додаваат во млекото и во млечните производи, кои природно имаат многу малку витамин Д. Но, сепак, најдобра и најсигурна супституција на витамин Д од најраната возраст е давањето витамин Д во вид на капки или на таблети, потенцира д-р Глигорова.

Кoлку витамин Д им треба на децата?

Европската асоцијација составена од педијатри, гастроентеролози, хепатолози и од нутриционисти препорачува употреба на витамин Д₃ во доза од 400 IE од 8. ден по раѓањето и, според новите препораки, во текот на првите три години, а натаму супституцијата да продолжи во зимскиот период (од октомври до март). Сепак, колку треба и дали треба да се зголеми дозата се одредува посебно за секое дете, во зависност од неговиот раст, развој како и од неговата исхрана. Тоа го следи и го одредува педијатарот на детето, за „Мама не си сама“ советува педијатарот Македонка Глигорова.

Совети за родителите

- Обезбедете редовна дневна доза на витамин Д за вашето дете според возраста.

- Доколку е детето ретко на сонце, прашајте педијатар дали му е потребен додаток.

- Следете ги препораките за дозирање – повеќе не значи подобро.

- Изложувајте ги децата на умерено сонце, особено во раните утрински часови.

- Внимавајте на исхраната – вклучете намирници со витамин Д.

- Доколку детето има некои хронични состојби или доколку зема други лекови, проверете дали има потреба од специјален режим.

Педијатрите советуваат дека со правилна грижа и со внимание можете да му помогнете на вашето дете да расте здраво, силно и отпорно, а токму витаминот Д игра важна улога во тоа!